Liefde voor tweetakt

Denk aan een Harley-Davidson en het beeld dat de meeste mensen voor ogen hebben is de klassieke V-Twin viertakt wegmotor met een groot vermogen. Toch heeft de Motor Company een bijzondere geschiedenis in de productie van tweetakt weg- en offroadmotoren met een kleiner vermogen. Deze motorfietsen hebben hun eigen gedreven verzamelaars en Michl Betz uit Beieren is er een van.

Michl (39) groeide op in de buurt van het Hausham motorcrosscircuit in Schliersee, Zuid-Duitsland. Zijn vele uren als toeschouwer van de professionals tijdens zijn jeugd gaven hem een levenslange bewondering voor tweetakt motoren. Op 9-jarige leeftijd slaagde Michl erin om met een 25 cc Solo Mofa het geluid (en de snelheid) na te bootsen van de motorcrossfietsen waar hij zo van hield. “Het liefste wat ik deed was de demper er afhalen. Het duurde altijd maar een paar minuten voordat mijn ouders ingrepen”, lacht Michl. “Ik vond het altijd geweldig als het luid en wild was, net als bij de crossmotoren.”

De kleine Mofa werd al snel ingeruild voor een Suzuki van 125 cc, maar dat was nog niet genoeg voor Michl. “Ik had van jongs af aan al een enorme liefde voor het geluid van een motorfiets, dus ik zei altijd dat ik een Harley zou kopen zodra ik oud genoeg was. Ik heb allerlei bijbaantjes gedaan om te sparen en toen ik 18 jaar was, kon ik een Sportster 883 uit 1992 kopen, in plaats van een auto. Ik had helemaal geen zin om met een auto te rijden, ook al had ik het rijbewijs.”

Die Sportster werd al snel gecustomized, maar het verlangen naar het geluid van een tweetakt motor bleef bestaan. Maar hoe kon Michl zijn liefde voor tweetakt verenigen met zijn liefde voor Harley-Davidson?

Het antwoord kwam, zoals tegenwoordig zo vaak, van het internet. Er verscheen een Harley-Davidson X90 op een veilingsite en Michl moest hem gewoon hebben, ondanks het feit dat de motorfiets niet gerestaureerd was en in Engeland stond. De X90 is een instapmotor van Harley-Davidson uit het begin van de jaren zeventig. De Motor Company was toen eigenaar van het Italiaanse concern Aermacchi en trachtte actief de interesse van jongere motorrijders te wekken met een serie tweetakt motorfietsen. De kleine X90 van Michl bleek een echte topper te zijn, overal waar hij naartoe ging, zoals het circuit van Kitzbühel tijdens de Harley Days en de deelname aan de custom show in Faak, waar hij met zijn motorfiets eerste werd in de categorie ‘Antiek’.

Tijdens het restaureren van de motor vond Michl het boek van Bram van Hilten Harley-Davidson – the era of the two-stroke motorcycle, dat ook inspiratie bood voor zijn zoektocht naar Harley tweetakt motoren.

“Toen ik de European Bike Week bijwoonde in 2014, zag ik de aankondiging van het Harley & Snow evenement. Ik besloot dat ik een geschikte tweetakt Harley moest vinden om eraan deel te nemen”, vertelt Michl. Harley & Snow vindt plaats op de skipistes van Zuid-Tirol en het hoogtepunt is de ‘speed hill climb’ met Harleys die speciaal zijn gemodificeerd om op sneeuw te rijden en die krachtig genoeg zijn om de hellingen op te rijden. In het boek las Michl dat een Harley-Davidson SX250, een tweetakt uit de tijd van Aermacchi midden jaren zeventig, het meest geschikt zou zijn. Hij vond en kocht een geschikte motorfiets bij een Italiaanse eigenaar.

Op aanraden van zijn vriend en Harley specialist Andreas Schweter ruilde Michl het motorblok van 250 cc in voor een exemplaar van 350 cc om meer vermogen te krijgen en hij modificeerde zijn motorfiets zodat die kon rijden op de sneeuw. Het was geen onverdeeld succes: “De motor van de 350 cc was veel beter, maar hij kon niet op tegen de Harleys van 1000 cc en meer. Je hebt enorm veel kracht nodig om een motorfiets de helling van een skipiste op te krijgen.”

De volgende fase in Michl’s tweetakt avontuur was de ontdekking van een nog interessantere motorfiets uit de Harley stal: een echte Harley-Davidson Baja 100L, een wedstrijdmotor van 100 cc uit 1972. “Mijn vriend Bram vond die motorfiets echt iets voor mij”, gaat Michl verder. “Deze motorfietsen zijn echt zeldzaam, zeker als wedstrijdmodel. Er zijn er nog maar een paar over in Europa, dus ik moest hem hebben. Maar om de aankoop te financieren moest ik mijn geliefde SX350 sneeuwmotorfiets verkopen.”

Eind jaren zestig, begin jaren zeventig stonden woestijnraces in de hele wereld in de kijker, mede door films zoals On Any Sunday en wedstrijden zoals de gerenommeerde Baja 1000 race in Californië. De Motor Company moest dus ook een kleine offroad motorfiets hebben om mee te kunnen doen. Het resultaat was de Baja 100, een eencilinder van 98 cc met 5 versnellingen, op basis van de Aermacchi Aletta 125 cc, die werd ‘afgeslankt’ tot 98 cc om in aanmerking te komen voor de kleinste raceklasse in de Baja 100. Met een compressieverhouding van 11,5:1, een enorme Dellorto carburateur van 24 mm, een gewicht van 90 kg en een grote grondspeling had de Baja 100 ondanks zijn kleine motorvermogen een explosieve kracht, wat al snel leidde tot succesverhalen in diverse races. In 1971 nam Harley-Davidson met een fabrieksteam van 14 rijders deel aan de Baja 1000 race. Ze reden allemaal op een Baja 100 en haalden acht van de tien eerste plaatsen binnen, inclusief de overwinning. 

Tussen 1969 en 1973 werden bijna 4.000 exemplaren van de Baja 100 geproduceerd. Het exemplaar van Michl is bijzonder zeldzaam, omdat dit een wedstrijdmotorfiets is met het veel gezochte nummer '8B' op de motor en op het frame (wegmodellen zijn voorzien van het nummer '6C' en hebben verlichting en dempers). Sinds de aankoop van de motorfiets, die alleen in de Verenigde Staten verkrijgbaar was, is Michl op zoek naar zeldzame wedstrijdonderdelen, racekleding en literatuur over het roemruchte wedstrijdverleden van de motorfiets. Zo vond hij de bijna onvindbare valbeugels in de VS en in het Harley-Davidson Museum vond hij een replica van de wedstrijdshirts uit 1971, maar hij is nog steeds op zoek naar de originele motorcrossbroek die afgebeeld staat in de hedendaagse literatuur.

“Ik ben nog steeds dol op mijn kleine Baja en het blijft een uniek onderdeel van de Harley-Davidson geschiedenis”, besluit Michl. “Iedereen die dit leest en die een Baja 100 heeft of iets met Baja motorfietsen te maken heeft, wil ik graag leren kennen! En als iemand een Harley-Davidson MX250 heeft die ik kan gebruiken om te racen in Harley & Snow 2019, dan zou mijn droom uitkomen!”